*وبلاگ طایفه کاله*
|
افق شعر و ادبیات بختیاری اگر هم اکنون صحبت از شعر بختیاری شود همگان یادشان به یک سری دو بیتی ها ی زیبا ودوست داشتنی می افتد که بسیار گیرا جذاب پر از احساس ساده و روان هستند این دوبیتی ها دیریست که جزئی از زندگی بختیاری ها شده اند وبخیاری ها با آن انس گرفته اند این اشعار در عروسی ها و دومه لالی ها و عزاداری ها وگوگریو ها و آواز ها و....شر کت فعال دارند وعرصه را بر سایر قالب های شعری تنگ کرده اند. سایر قالب های شعری به انزوا رفته اند و فقط گاه گاهی غزل هایی یا مثنوی هایی سروده می شوند مثل آثار بهمن علاالدین یا داراب افسر ولی بازهم در اذهان بختیاری ها شعر هما ن دوبیتی است!!!! ولی این دوبیتی ها اگر چه زبانی گویا برای بیان زندگی و آرمان های بختیاری هاست ولی اشکالاتی را هم به وجود آورده است از جمله این که زبان شعر دقیقا همان زبان گفتا ر است وامروزه به شدت در شعر بختیاری نیاز به ایجاد سبک مجزای ادبی احساس می شود که بتواند ارائه دهنده ی آثار فاخر وارزشمندی باشد
به بختیاریهای اصیل و با اصالت کُر تو دونی که مو کینم سایه تو؟ مشکِ دُویُم مشکِ دُویُم مشکِ دُو! بَسکه ئی زَنگل وُ دُرگل مینِ مال هِی اِخوندِن مینِ گوشِ مو سُرو از دلاور مردیِ شیرونِ لُر سینه دارم پُر زِ رازِ بی دُرو تا اِخُم حرفی زَنُم سی مردِمون بُمْ اِگُن بی دُنگ با مَشکِ کَلو! سی یو تَرسِن زِ خووی لُر بِگُم بَستِنه وُر بیخِ تِشنی مو پَرو بُغض کِردم بَسکه خَردُم خینِ دل خین اِیاهه اِز تِیا چی اَووِ رُو یَه دِلی دارُم پُر اِز ئی روزگار دست و پامه بَستِنه به دارِ چو هِی بَرِن و هِی اِیارِن بی جهت بُم اِگُن از غیرتِ لُر چی مَگو سی یوکه دی مو نَمهنُم مینِ مال هَم اِگُن بُمْ بی کلاسی هَم چِرُو دی یونون اَو هم به حَلقُم نی کُنن لاشِ مو آبیده چی مُرده کَئو هَم زِ مالا هم زِ دِه کِردن به دَر نوکری وِردِن زِ جِنسِ لیشِ رو دَس به سینه ٬ پیلکی و بی زَوون تا که نَشناسِن لُرون نَسلُِ نو
از خود گذشتگی عاشق در اشعار بختیاری بسیار نمایان است آنجا که می گوید: چی بالَــِن یَه بال بزن بیو سر لونت جون مُو و عمر مُو بیو سر جونت یاد آور شعر نظامی از زبان مجنون در عشق به لیلی است که: از عمر من آنچه هست برجای بستان و به عمر لیلی افزای یا آنجا که می گوید: تیـَلُـم جای تیلت خُم کور بگردم قربون قد وبالات دورت بگردم برگردان: چشمانم را به جای چشمهایت در حدقه ات می نشانم و خودم با کوری زندگی میکنم. دیدگان خود را نثار معشوق می کند و خود تاریک چشم ولی روشن دل به عشق خود ادامه می دهد. اما مهمترین ویژگی شعر بختیاری را می توان پیوند عشق و حماسه دانست همان مشخصه ی که وجود آن باعث زیبایی دو چندان داستان زال و رودابه در شاهنامه ی فردوسی است. در شعر بختیاری همیشه برنو بلند و پنج تیر پرون می نالند و اسب و مادیون می تازند.به این شعر دقت بفرمایید: تفنگ دردت به جونم تفنگ بی تو نمونم تفنگ تا تـُونه دارم غم ندارم ای برارُم رقیق روز روشن شو تارم شاعر درد تفنگ را به جان می خرد و نمی خواهد بدون آن زنده باشد تفنگ برادر وفادر و رفیق شفیق شب های تار اوست. در شعر عاشق همه چیز را فدای معشوق می کند به جز تفنگ و اینجاست که عشق مغلوب حماسه می شود. هر چی دارم قربونت غیر تفنگم یه امشو مهمونتم سحر به جنگم چشم یار تفنگ است گیسوی او کمند است و تصنیف تیه کال برنو اوج این پیوند است. در اشعار لری هر جا سخن از یار است اسب و تفنگ هم به کار است. چه خش اسب کهر دولول ته پر بزنی کوک و تهی ری خدمت گل برگردان: چه خوشایند است که با تفنگ دولول و اسب کهر به شکار کبک و تیهو بپردازی و بعد بخدمت یار بروی. وردارم پنج تیر پرون برم ومازه بزنم کوک من بال سی یار تازه برگردان: تفنگ پنج تیرم را بردارم و بر فراز تپه ها بروم و کبک در حال پرواز را برای محبوب تازه وصال شکار کنم. برای عاشق و حماسه ساز لر بسی خوشایند است اگر ابزار جنگش را معشوقه به دستش دهد که از دید روانشناسی قابل توجه است. گل بیا زنارمه شال و قطارم مُردن بند تشی ننگه وبارم برگردان: مردن در بستر و کنار آتش برای من ننگ آور است ای یار تفنگ و قطار فشنگ من را برایم بیاور. بیو مِن ایلمون با زین و اسبم بده برنو طلام ای دُور به ِدسُم برگردان: ای دختر به ایل بیا واسب زین کرده ی مرا با خود بیاور و برنوی طلاییم را تو به دستم بده نقش حماسه در فرهنگ لر تا جایی است که داماد لر برای رو نمایی عروس به او خنجر مرصع هدیه می دهد. من دس آقا دوماد خنجر دونه نشون دادشه دَس عروس گو بگرش سی ری گشون در دست داماد خنجری دانه نشان است آن را به عروس می دهد و می گوید این را برای رونمایی بپذیر. همچنین( نقش کـِل ) در اشعار حماسی بختیاری نیز از این منظر قابل توجه است. مرد از زن می خواهد در هنگامه ی رزم کـِل بزند و این کـِل مارشی است که جنگجوی بختیاری را به هیجان می آورد چنانکه از زبان خان بختیاری شیر علی مردان خطاب به همسرش آمده که: بی عروس تو کـِل بزن تا مُ کنم جنگ شمشیُرم به گِل زنم سی ایل چار لنگ یا جای دیگری در تصنیف کُر بختیاری آمده که : قطارانه پر بکن بنشین بر سنگ سه تا کِل با یک بزن گِوتم بکن بَنگ برگردان :قطار تفنگت را از فشنگ پر کن و در کنار یک سنگ پناه بگیر و با کل زدن برادرت را خبردار کن. حماسه ساز بختیاری عاشق کــِل است تا جایی که در هنگام مرگ این کِل خوابش را آرام می سازد. دودری بشکن بیو به سرمزارم کِل بزن سُرو بخون واکن قطارم برگردان: ای دختر روانه شو و برسر مزارم بیا کل بزن و سرود بخوان و شال و قطارم را باز کن یـَل در شعر بختیاری (کــُر بی دا است) یعنی پسری که مادری ندارد تا در سوگ او بنالد به همین سبب هم نگرانی ندارد و شجاعتش دو چندان می شود. کر بی دا ایخوم برنو سر شون نبینه دشمنون پشتش به میدون پسر بی مادر و شجاعی می خواهم که تفنگ برنو بر شانه هایش حمایل باشد و دشمن نتواند عقب نشینی او را ببیند.
ما بخت و يار ايرانيم مهد شيران و دليرانيم زندگيمان كوچ نه همچو شهريان بي روح و پوچ كوچ يعني تكاپو نفرين بر تخت قاپو كوچ يعني جنب و جوش گله و اسب و برنو به دوش كوچ يعني دوري از ماندن و سكون رهايي از قيد زمان و مكان زندگي يعني حركت حركت براي زندگي بدور از يوغ بندگي مرز بين فصلها را حس مي كنم شب براي من براستي شب است روز آفتاب و شب ستاره هم پاي من است كوه استقامت و صلابت و استواري خود را فقط در من ديد گرما و سرما با من آشنايند دشت كف دست من است آري برف و باران رحمت خداست برمردمان ايل طبيعت همه وجود من است غم رفتن اطرافيانم واقعا" جانسوز است شادي دورو برم شادي من است معناي واقعي برادري را من مي دانم ترجمان بي ريايي را از من بپرس گفتار و رفتار آريايي را از من بپرس نفت آمد و سياهم كرد جان آمد و تباهم كرد مهمان نوازي يعني سربريدن گوسفند و كباب مايه گذاشتن از آنچه داري با احساس ناب زندگيم همچو رود جاريست نه همچو شهر يها تكراريست كوچ يعني رنجي هزار حاصلش گنجي بيشمار لباسمان همه يكيست نه همچون شما رنگي برنگ چه از لباس چه از درون لباسمان نشان يكرنگي ماست بالاتر از سياهي رنگ نيست رنگ سياه دبيت و كلاه ننگ نيست بختياري يعني كس بودن يعني ايل و تبار بودم و بودم و بودم وبود سيلي آمد آنچه داشتيم را ربود زندگي جاريم آب زلال و رواني بود شهري شد و مرداب شد بخت با من يار نشد و خواب شد از اين ترسم كه اين مرداب باتلاقي شود من در آن غرق شوم ودر روزمرگي شهر خود را تكرار كنم واين را آرام گفت اين قصه آخرين كوچ من بود
تفنگ بختیاری وقت خَو نی تفنگ بختیاری وقت خواب نیست
پایم بشکند اگر بدون تو پا به بهشت بگذارم باید بمیرم اگر سرم را بدون تو بر سر بالش بگذارم برای روی سفید و چشمهای کال تو است طِی تَشِ عشــق مـو اَر ریس سیاهه اَنگِشت یاد تو از خاطرم نمی رود که خداوند در روز ازل خالک دماغ تو و ابروی خمیده ات و موهای پرپشتت فیل چشم ترسی از لشکر موریانه ندارد ابر را هرچه چنگ بزنی داخلش آبی نیست ما اگر غرق گناه هستیم و خداوند لج کرده است
بيد اي تهله، سايه س شرينه. بيو كولم پات پتيه. مرغي كه انجير ايخوره نوكس كجه . مو پولم ، ايسا رهگذ ر.
1- هنگام ازدواج بيشتر با گوش هايت مشورت كن تا با چشم هايت.( ضرب المثل آلماني) 52 – با قرض اگر داماد شدي با خنده خداحافظي كن . ( ضرب المثل آلماني ) |
About
Archivesارديبهشت 1396خرداد 1394 شهريور 1392 مرداد 1392 تير 1392 خرداد 1392 AuthorsحمیدLinks
ابزار وبلاگ
SpecificLinkDump
کاربران آنلاين:
بازدیدها :
| |||||||||||||||
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: